De expositie van World Press Photo 2015 in de Grote Kerk in Zwolle trekt bezoekers met soms verrassende achtergronden. Neem Saeed Al Hammad. Hij is Syriër, komt uit Aleppo en is anderhalf jaar geleden zijn stad en land ontvlucht. Via Jemen en Turkije kwam hij zo’n zeven maanden geleden lopend door Europa aan in Nederland en woont nu – tijdelijk – in Oost-Knollendam. Zijn geschiedenis is onderwerp van de beeldverhalen zoals ze te zien zijn op de expositie in de kerk.
Zijn enige band met Syrië is zijn vader, die nog altijd in Aleppo woont en met wie hij een paar keer week contact heeft. Terug kan hij niet, want dan wacht hem de gevangenis, vertelt hij. “Ik leer hier nu Nederlands.”
In het azc Luttelgeest leerde hij Mieke Reinders uit Emmeloord kennen en ze bezoeken nu samen de World Press Photo in de Grote Kerk. Zijn interesse voor fotografie is niet verwonderlijk, in Aleppo studeerde hij fine arts, richting fotografie. Mieke volgde op Artez in Arnhem de opleiding docent beeldende kunst en vormgeving en geeft nu les.
Op de vraag welke foto van de exposities in de Grote Kerk het meest aanspreekt, komt het tweetal niet uit bij de beelden van de vluchtelingencrisis of geweld in het Midden-Oosten, maar bij het werk van de Poolse fotograaf Kacper Kowalski. Vanwege het perspectief, zegt Saeed. “The view from above.” Bovendien roepen de foto’s vragen op en dat moeten foto’s doen, aldus de Syriër die de ambitie heeft om zelf z’n brood te gaan verdienen met fotografie. Saeed: “Natuurfotografie.”
Daarnaast waarderen beiden, zegt Mieke, de bijna grafische weergave van de foto’s van Kowalski die de beelden maakte vanaf zo’n honderdvijftig meter hoogte vanuit een paraglider in Gdynia, Polen. Met de serie ‘Bijwerkingen’ wilde hij een visueel verhaal vertellen die de relatie tussen mens en natuur in beeld brengt. En dat verhaal spreekt Saeed en Mieke bijzonder aan.
Ongeloof in de Grote Kerk. ‘Wát zeg je nou?! Heeft nog níemand deze foto genoemd?’ Maaike Horstman en Marjolein Brouwers uit Zwolle, beiden met een kleine in de wandelwagen, kijken ons verbaasd aan. Voor hen geen twijfel: de boot met vluchtelingen heeft op hen de diepste indruk gemaakt.
De Italiaan Massimo Sestini maakte de foto op 25 kilometer voor de Libische kust. Je ziet een boot. Van bovenaf. In het vaartuig tientallen vluchtelingen, dicht op elkaar, heel veel mannen. Ze kijken omhoog. Sommigen reiken de armen naar de hemel, anderen zwaaien, er wordt gelachen. Op weg naar Europa!
Maaike: “Er staan ook kinderen op de boot. Sinds ikzelf een kleintje heb, zie je dat toch anders. Het lijkt me verschrikkelijk.” Marjolein: “Je hoort zoveel ongenuanceerde kritiek over vluchtelingen. Maar deze foto is zo veelzeggend.” Maaike: “Je ziet nog hoop op die gezichten. Uiteindelijk zal dat omslaan. Ja, als ze Europa hebben bereikt.”
Er zijn zo veel indrukwekkende foto’s, zeggen Olaf Vermeulen, Jesse Wiegers en Lukas Nefkens. Ze komen respectievelijk uit Dronten, Zwartsluis en Meppel. Alle drie negentien jaar en studiegenoten. Ze zijn eerstejaars Industrieel Product Ontwerpen, de enige studie van hogeschool Windesheim die in centrum van de stad is gevestigd.
Jesse nam het initiatief, de andere twee gingen mee en nu lopen ze rond in de Grote Kerk om de World Press Photo te zien. “De kerk is fantastisch,” zeggen ze. “Dat maakt zo’n expositie speciaal.”
En dan de foto’s. Lukas heeft een vriendin wier foto’s te zien zijn in de kerk, ze won de derde prijs in de fotowedstrijd van het Deltion College waarvan de beste vier series worden tentoongesteld. Hij maakt zelf ook foto’s en laat er een zien op zijn mobiel, gemaakt tijdens de wintersport. Een mooie sfeerfoto. Zelf maar eens meedoen, wordt er geopperd.
De foto’s van WPP zijn van een ander niveau, zeggen de drie. Maar het zijn toch vooral de verhalen die bijdragen aan de indruk die de beelden maken, voegen ze er aan toe. De foto’s van de crash met de MH17 worden een paar keer genoemd (“dat is toch wel heel dichtbij”), maar uiteindelijk staan de drie stil bij de serie van de Iraanse fotograaf Arash Khamooshi.
In zes foto’s vertelt Khamoosi het verhaal van een executie die niet doorgaat. De ter dood veroordeelde Balal staat met een strop om zijn hals op een stoel, maar krijgt gratie van de moeder van de jongen die hij tijdens een ruzie doodstak. De moeder haalt niet de stoel onder zijn voeten vandaan, maar slaat hem in het gezicht, een teken van vergeving. De geëmotioneerde Balal wordt teruggebracht naar zijn cel.
Olaf: “Het is heel bizar dat de familie van het slachtoffer de stoel mag weghalen. En dat de moeder de straf kan veranderen. Ik vind dit heel bijzonder.”
Op de foto vlnr: Olaf, Jesse en Lukas.
“Je ziet ze kijken: dit is niet goed.” “Ja, iedereen houdt hem ook vast. Ik vind het een heel liefdevolle foto.” Sigrid Loonstra en Marleen Luth-Meijer bekijken de foto die de Britse fotograaf Mark Metcalfe maakte van cricketer Philip Hughes.
De slagman van Nieuw-Zuid-Wales is in een wedstrijd tegen Zuid-Australië geraakt door een bal. Hij droeg een helm, maar werd geraakt op een onbeschermd stuk vlak achter het oor. De sportman zakte ineen, waarna ploeggenoten zich over hem ontfermden.
Sigrid en Marleen zien op de foto wat de cricketers ook zagen: dit is niet goed. Marleen: “Je ziet het in de blik in zijn ogen. Daar is het leven eigenlijk al uit weg.” Philip Hughes overleed twee dagen na de wedstrijd.
De foto maakt indruk op Sigrid en Marleen, twee vriendinnen die respectievelijk uit Groningen en Enschede komen. Ze kennen elkaar al lang. “Vijftien jaar geleden woonden we in Amerika, daar hebben we elkaar ontmoet.”
Ze zijn met meer, het vriendinnengroepje telt zes vrouwen, allen Amerika-gangers die meededen aan een uitwisselingsprogramma in de jeugdzorg. “We woonden in Rhode Island.” Vijf keerden terug naar Nederland, één woont in Panama.
Ze zoeken elkaar nog regelmatig op. Zoals Sigrid en Marleen nu, ze doen ‘een dagje Zwolle’ en komen terecht in de Grote Kerk waar ze veel foto’s zien die indruk maken. Maar die van de stervende cricketer Philip Hughes nog het meest.
“Ik vind het knap als je in zo’n situatie zo’n foto kunt maken. Ik zou trillen als een rietje,” zegt Suzanne de Zwart uit Den Bosch. Ze kijkt samen met Bram van Leur (ook Den Bosch) naar een foto van de Franse fotograaf Jérôme Sessine.
Sessine fotografeerde op de crashsite van vlucht MH17 in de Oekraïne, maakte een serie foto’s van de gevolgen van de ramp op de grond en won er de eerste prijs mee in de categorie series van de World Press Photo.
Suzanne en Bram, die ‘een weekendje Zwolle doen’ en tijdens een stadswandeling in de Grote Kerk belanden om de WPP te bezichtigen, kijken naar het lichaam van een passagier die nog vastgegespt zit in zijn stoel. Het slachtoffer is neergekomen in een tarweveld.
Suzanne en Bram zijn er stil van. Bram: “De kracht van dit soort foto’s is dat ze zo’n ramp concreet maken. Zo zit je in een vliegtuig in de lucht en zo lig je nog in je stoel in een tarweveld op de grond. Ik vind het heel aangrijpend.” | maart/april 2016
Recente reacties